Rondreizen Japan HighlightsJapan Highlights 11 dagen

Ik ga op reis en neem mee

Bagageadvies
Het advies dat u nu leest is een heel persoonlijk advies. Na tientallen jaren veel zakelijk en privé reizen, heb je een bepaalde routine ontwikkeld in wat je meeneemt op reis, waarin je het meeneemt en hoe je het inpakt. Die routine deel ik graag met u.

Koffer, reistas of toch rugzak
Ongeacht wat uw voorkeur heeft, het allerbelangrijkste vind ik dat bagage waterdicht moet zijn, zo licht mogelijk en flexibel en dat ritsen, naden en sluitingen van topkwaliteit zijn. Dat er goedlopende onverslijtbare wielen onder zitten, dat vuil en vlekken geen probleem zijn, dat er voldoende in kan, en dat de bagage ook op afstand herkenbaar is.

In Japan reist u met het openbaar vervoer; meestal met de trein. Het is dan erg onpraktisch als u met zware bagage reist, zeker omdat u regelmatig een overstap maakt. Ook Japanners zien dat probleem en hebben daar een oplossing voor. Zij sturen de bagage een dag van tevoren naar het volgende hotel. Deze oplossing raden wij u ook dringend aan. Pak wat u voor 1 nacht en onderweg nodig denkt te hebben in een zogenaamde dagrugzak. Een andere optie is om zo licht te reizen dat al uw bagage in een handzame rugzak past of eventueel in een stevig, kleine rolkoffer (het liefst met 4 wielen).

Hoe pak ik alles in
Bijna alles wat ik meeneem en inpak, zit mooi gesorteerd in aparte zakken met ritsen. Delicate kleding en shirts gaan gevouwen en gestreken in een speciale ‘overhemdenzak’. Verpakken in aparte zakken is superhandig als je snel wil in- en uitpakken. Bovendien past er meer in je bagage.
Vloeistoffen en crèmes in tubes, flesjes of potjes gaan eerst in goed afsluitbare plastic zakken. U zult niet de eerste zijn met een volledig ‘ondergelopen’ toilettas of nog erger koffer of reistas, na een intercontinentale vlucht. De luchtdruk aan boord van een vliegtuig is lager, dus die vloeistof of crème drukt zichzelf naar buiten. Let ook op dit fenomeen als u naar hooggelegen gebieden reist of een pas van meer dan 2000 meter over gaat.
Ik pak altijd alles in precies dezelfde volgorde in en leg het op dezelfde plek in de reistas. Dan weet je zeker dat alles er in past, en kun je wat je zoekt gemakkelijk vinden als je een keer geen zin hebt om je bagage helemaal uit te pakken.

Voldoende ruimte over laten
Ik zorg altijd dat er voldoende ruimte overblijft voor al die mooie dingen die je onderweg koopt en die ook kwetsbaar zijn. Toch ruimtegebrek? Koop dan onderweg een extra reistas, of geef weg wat u wellicht kunt missen en in Nederland ook eenvoudig en goedkoop weer kunt vervangen.

Direct bij de hand
Alles wat je onderweg direct nodig mocht hebben, gaat in een ‘dagrugzak’ of schoudertas. Met name in de steden en bij drukke bezienswaardigheden is dat altijd een klein risico. Sommige criminelen vermoeden dat er waardevolle zaken inzitten en hebben allerlei trucs bedacht om die in bezit te krijgen. Van het ongemerkt opensnijden tot het van de schouder rukken. Draag uw bagage zoveel mogelijk op uw buik en let op elkaar. Nog beter, laat in uw hotel alles achter wat u niet perse nodig heeft, of stop het in uw reistas, koffer of rugzak als u onderweg bent.

Sieraden en dergelijke
Mijn advies? Niet meenemen maar thuis laten!

Geld, creditcards, huissleutel, persoonlijke documenten en dergelijke
Ik stop geld, bankpasje, creditcard, rijbewijs, paspoort, huissleutel en camerageheugen altijd in een zgn. ‘nektasje’. Dat tasje hangt met een koord om je nek en op je borst, onzichtbaar onder je kleding. Mijn partner gebruikt een zgn. ‘money-belt’, onzichtbaar op de heupen, onder de kleding. In de hotelkamer stop ik ze altijd in de kluis.

Nooit op reis zonder…..
Ik heb 2 zakjes met ‘essentials’, zeg maar zaken die je niet kunt missen als je ze onverhoopt nodig hebt, ongeacht waar je naar toe gaat.
In het ene zakje zitten medicamenten en dergelijke zoals:
-aspirine (Paracetamol en Aspro bruis)
-jodium
-wondpoeder (bv. Dermatol)
-diarreeremmers (huismerk)
-immodium
-azaron (middel tegen jeuk en beten door insecten)
-ORS (helpt snel tegen uitdroging)
-desinfecterend middel (altijd je handen kunnen ‘wassen’ ook zonder water en zeep)
-pleisters
-anti muggenmiddel (o.b.v. DEET) met een minimale werking van 8-10 uur
-wondgaasjes (verpakt) en pleisters
-een paar gram zout (helpt opgelost in water perfect bij neus- (met rietje opsnuiven) en keelverkoudheid)
-zonnebrandmiddel, waarvan 1x sunblock
-talkpoeder

In het andere zakje zitten de andere ‘essentials’ zoals:
-een ‘swiss army knife’
-een scherp schaartje
-wereldstekker geschikt voor alle stopcontacten met minimaal 4 oplaadpunten, geschikt voor al uw devices en/of camera's
-een hele goede ‘powerbank’ die geschikt is om zowel bij 110V als bij 220V op te laden. Twee ‘powerbanks’ als u veel filmt of fotografeert met uw telefoon
-kleine lichte zaklantaarn die ver kan schijnen en lichtsignalen kan afgeven
-een paar meter dun, maar heel sterk touw
-opener/kurkentrekker
-scherp mesje
-2 plastic bekers
-oordopjes
-naaigerei en veiligheidsspelden

Andere ‘essentials’:
-een handzaam te verpakken klamboe naar malaria gebieden
-een dunne regenponcho, in de zijkant van de reistas of direct bovenin
-pet of zonneklep
-zonnebril
-voor de brildragers een reservebril en voor de lenzendragers, voldoende lenzenvloeistof, reserve lenzen en een reservebril.
-een hele goede lichtgewicht verrekijker kan veel waarde toevoegen aan uw reis
-een goede recente landkaart met voldoende schaal en plattegronden van de belangrijkste steden. Google maps kan ondersteunen, maar kan geen kaart vervangen.

Laptop, tablet en mobiel
-meestal neem ik ze alle drie mee, en soms laat ik de laptop thuis. Bijna overal op de wereld is een goede internetverbinding beschikbaar. Wel is het vaak lastig, zo niet onmogelijk om 3 devices tegelijkertijd te activeren op de internetverbinding op je kamer.
-zorg dat je voldoende opslag hebt in de ‘cloud’ als je beelden gaat uploaden.
-zorg dat de ‘zoek mijn phone of tablet’ optie altijd aanstaat.
-leer de wachtwoorden uit uw hoofd die toegang geven tot de gegevens op uw telefoon of tablet, om ze via anderen op afstand uit te kunnen schakelen.

Nog een paar tips
-zorg voor een lijstje met belangrijke telefoonnummers en e-mailadressen op papier. Niet iedereen kent die uit z’n hoofd. Toch handig als je telefoon gestolen wordt. Ik stop het lijstje in mijn ‘nektasje’.
-weet u wat u moet doen als uw bankpas, creditcard, paspoort of mobiel gestolen wordt?
-ik zorg dat ik digitaal bij een kopie van mijn paspoort kan en bij de vliegtickets. Maar ik zorg ook altijd voor een fotokopie van mijn paspoort, en bewaar die ook in het ‘nektasje’. Altijd handig mocht je je paspoort ergens in een hotel laten liggen, of als het gestolen wordt. In sommige landen is er een wettelijke verplichting om bij de receptie het paspoort in te nemen van de gasten voor allerlei bureaucratische handelingen. Handig als je dan een kopie hebt om je provisorisch te kunnen legitimeren.
-ik neem altijd een creditcard mee. Het is vaak veel gedoe, zeker in de luxere hotels als je gaat inchecken en je hebt geen creditcard.
-voor de camera neem ik altijd reservebatterijen mee.
-ik laad altijd wanneer de kans zich voordoet, mijn telefoon, 'powerbank' en overige apparatuur op. Zelfs wanneer ze nog bijna helemaal opgeladen zijn. Ook de camera en de reservebatterijen van die camera.
-overweegt u een drone mee te nemen, bedenk dan dat het gebruik daarvan op veel plekken in de wereld verboden is. Zorg dat u op de hoogte bent van alle beperkingen.
-neem de bijsluiter mee van de medicijnen die u gebruikt. Vraag desnoods uw apotheek of de naam van de medicijnen voldoende duidelijk is als u deze in het verre buitenland bij moet bestellen.
-stop medicijnen NOOIT in uw ingecheckte reistas, koffer of rugzak. ALTIJD in de handbagage.

Eten en drinken in Japan

De Japanse eetcultuur is legendarisch. Kiest u voor een rondreis naar Japan, dan is een kennismaking met die eetcultuur een verrijking, zelfs al zou u niks hebben met Japans eten. Dat laatste kunnen wij ons natuurlijk nauwelijks voorstellen... Onze belangrijkste tip om te genieten van die rijke eetcultuur en van alle culinaire genoegens is; bereidt u grondig voor en verdiep u zoveel mogelijk in de Japanse eetcultuur en de Japanse keuken. Hieronder volgen een aantal onderwerpen waarin we u mee willen nemen om zo goed mogelijk voorbereid te zijn als u bij aankomst in Japan uw eerste restaurant gaat kiezen. En zelfs als u niets heeft met Japans eten; ook dan zitten er voor u zeer waardevolle tips in onderstaande verhalen.

Eten in restaurants

In Japan treft u vaak restaurants met één specialiteit of een klein menu. Een zaak serveert bijvoorbeeld alleen sushi of tempura (gefrituurde groentes en vis), yakitori (saté, spiesjes), shabu shabu en sukiyaki (hotpot, fondue). Ontdek in Japan de smaak van echt goed gemaakte verse sushi in de kleine sushitentjes of de ‘kaiten’-sushibar. De pret begint al buiten in de etalage: een restaurant heeft vaak een etalage met plastic replica’s van de schotels die de zaak op het menu heeft staan, met naam en prijskaart. Zo is het voor de gasten makkelijk uitkiezen. En is er geen etalage, dan heeft het restaurant vaak een menukaart in het Engels met plaatjes van de gerechten. Het wordt helemaal avontuurlijk als u een zaak binnenloopt zonder Engelstalig menu of bediening die Engels spreekt. Dan zit er niets anders op dan te gebaren en te kijken wat andere gasten op hun bord hebben liggen. Loop anders mee naar de keuken om uw eten aan te wijzen.

Eetstalletjes op straat: 'yatai'

Het eten in Japanse restaurants is vrijwel altijd veilig, omdat er strenge eisen gelden voor kwaliteit en hygiëne. Ook voor Japanse eetkraampjes op straat gelden zeer strenge regels. Absolute voorwaarde voor Japanners is dat alle ingrediënten zoals vlees en vis kraakvers zijn. 'Yatai' zijn kleine straatstalletjes, enigszins te vergelijken met onze foodtrucks, gespecialiseerd in enkele gerechten. Bent u in Fukuoka, ga dan zeker de 'yatai' opzoeken en proef waarom ze zo populair zijn. Het kan zijn dat alles in het Japans opgeschreven staat: kijk waar de meeste Japanse mensen zitten, wijs aan wat u wilt eten of vraag een Japanner om hulp.

Izakaya: het Japanse ‘bruine café’

Het fenomeen 'izakaya' duikt al op in westerse steden, ook in Amsterdam. 'Izakaya' betekent letterlijk 'drinkbar', en is een soort kruising tussen een snackbar en een klein eetcafé, het Japanse bruine café. In een izakaya, te herkennen aan een rode lantaarn die buiten hangt, kunt u in de eerste plaats terecht voor alcoholische dranken, zoals bier, wijn, saké, shochu (lichte rijstwijn) en diverse cocktails. Probeer eens de ‘Highball’, een populaire cocktail met whisky en sodawater. Izakaya’s zijn vaak deel van een grote keten en bieden een betaalbare menukaart met kleine gerechten en snacks. Het is de beste plek om nieuwe Japanse gerechten uit te proberen, want alles is los te bestellen. Denk aan klassiekers zoals 'edamame' (sojabonen), 'karaage' (gefrituurde kip), 'yakitori' (spiesjes met groente en vlees), salades, en 'sashimi' (rauwe vis). En het wordt nog leuker: sommige izakaya's bieden u de mogelijkheid om voor een vaste prijs een 'nomi-hodai' (all-you-can-drink) of een 'tabe-hodai' (all-you-can-eat) te kiezen. Er bestaan ook kleine izakaya’s, vaak zijn deze familiebezit en bestaan soms al eeuwenlang. Ze serveren unieke streekproducten en door hun kleinschalige opzet en betaalbare prijzen werken deze cafés met tijdslots, u mag dan voor 1 of 2 uren eten en drinken tegen afgesproken prijzen. In de izakaya zit u aan een gezamenlijke lange tafel of een bar met andere gasten. Er bestaan ook izakaya's met aparte tafels of tatami matten met lage tafeltjes. Het is de leukste plek om Japanners te leren kennen, die vaak wat losser worden als ze een glaasje op hebben.

Kaiten-sushi: lopende band sushi

In een 'kaiten-sushi' restaurant wordt elke liefhebber van sushi gulzig. De kaiten-sushi is de beste plek om goede betaalbare en ook eens nieuwe sushi te eten. U neemt plaats aan de lange bar waar parallel aan de bar de sushi op schaaltjes voortdurend op een lopende band voorbijkomt. U wordt verleid om zo veel mogelijk schaaltjes sushi van de band af te pakken. De bordjes hebben verschillende kleuren, elke kleur heeft zijn eigen prijs. Alle sushi wordt vers gemaakt en aangevuld door de sushichefs die achter de bar in de keuken bezig zijn. Er is gratis drinkwater en groene thee. A-la-carte sushi en (alcoholische) drankjes zijn te bestellen bij de bediening. Wanneer u verzadigd bent, zal de bediening uw lege bordjes tellen. U rekent af aan de kassa bij de uitgang. Wist u trouwens dat je in Japan sushi gewoon met uw handen mag eten? Met eetstokjes mag natuurlijk ook, maar het is ongebruikelijk om sushi met mes en vork te eten.

Teppanyaki en Yakiniku

Teppanyaki is bekender buiten Japan dan in Japan zelf, en werd in Nederland voor het eerst geïntroduceerd in het Japanse 5-sterren Okura hotel in Amsterdam. Teppanyaki betekent letterlijk ‘grillen op een ijzeren plaat’ ('teppan' ijzeren plaat, 'yaki' grill). Deze oude methode werd uitgevonden toen de Japanners vis grilden op een schep boven open vuur. Later ontwikkelde deze techniek zich tot de 'teppan' grillplaat zoals men die vandaag kent. Pas na het einde van Tweede Wereldoorlog gingen Japanse chefs zich toeleggen op het grillen van vlees op de plaat, en opende het eerste succesvolle teppanyaki restaurant in de havenstad Kobe. Japanse immigranten in de VS hebben de formule verder grootgemaakt door slim gebruik te maken van keukengerei en bakplaten uit Amerikaanse hamburgerrestaurants. Neem plaats rond de warme metalen bakplaat, omringd door andere gasten en laat de teppanyaki-chef uw keuze van de menukaart bakken op de plaat. Een variant op de grillplaat is 'yakiniku': u zit rond een barbecue waarop u zelf vlees of vis, paddenstoelen, tofu en groenten gaat roosteren.

Sukiyaki en Shabu Shabu: fondue

Japanse stijl fondue is ongekend populair, ook buiten Japan in andere Aziatische landen. Sukiyaki is een eenpansgerecht met onder andere dungesneden rundvlees, tofu, champignons en kool. Japanners eten graag sukiyaki in de winterdagen samen met familie en vrienden. U bestelt de ingrediënten naar keuze voor in de pot, extra porties vlees en groentes zijn optioneel. Alles wordt langzaam in een grote metalen pot op tafel gesmoord in een mengsel van sojasaus, suiker en mirin (Japanse rijstazijn). Wanneer het vlees gaar is, pakt u deze (met uw eetstokjes) direct uit de pot en dipt deze eerst nog even in een kom met rauw ei. Shabu shabu is een variant op Sukiyaki: de smaak is minder zoet omdat er geen sojasaus in de pot wordt toegevoegd.

Fine dining

Japan is het mekka voor de fijnproever. Dat wist u ongetwijfeld al, maar wist u ook dat er in geen enkel land ter wereld zoveel Michelin-sterren restaurants zijn als in Japan? Nee, Frankrijk kan er niet tegenop. Er zijn honderden Japanse restaurants bekroond met 1, 2 en 3 Michelin-sterren. In de top 5 van steden met de meeste sterrenrestaurants van de wereld staan liefs 3 Japanse steden. Tokyo staat onbedreigd bovenaan met meer dan 200 sterrenrestaurants, twee keer zoveel als nummer 2 Kyoto. Parijs, Osaka en New York completeren de top 5. Geen wonder dat veel bekende Nederlandse chef-koks regelmatig op ‘bedevaart’ gaan naar Japanse toprestaurants. Ze zijn op zoek naar nieuwe inspiratie. Ook al zien ze u zelden of nooit in een sterrenrestaurant, wij vinden dat het bij uw Japan beleving past om een plek te bemachtigen in een van die honderden sterrenrestaurants. De echte fijnproever heeft natuurlijk geen aansporing nodig. Alle restaurants met een Michelin-ster hebben een eigen specialiteit. Ga bijvoorbeeld de beroemde 'ramen' (noodles) van Tsuta proberen, het eerste ramen-restaurant ooit dat bekroond werd met een Michelin-ster. Wees wel op tijd want u bent niet de enige liefhebber: het kan voorkomen dat u lang in de rij moet staan. Of probeer de onigiri (gekruide rijstbal), yakitori (saté), shabu-shabu, sukiyaki, traditionele 'kaiseki' (haute cuisine), of tempura (gefrituurde gerechten). En dan zijn er natuurlijk ook nog de Franse en andere buitenlandse restaurants met een ster. In de echte toprestaurants, denk aan 3-sterren betaalt u de hoofdprijs. Omdat de rijken der aarde zich ook op de Japanse toprestaurants hebben gestort ontstond de bizarre situatie dat sommige top 3-sterren restaurants al hun Michelin sterren kwijtraakten, omdat ze niet meer voor iedereen te boeken waren. Zo ontstonden er restaurants van en voor de buitencategorie. Ook de categorie direct onder de toprestaurants zijn vrij prijzig. Toch er is meer dan voldoende keuze uit betaalbare en bijzondere Japanse restaurants met een Michelin-ster.

‘Jiro dreams of sushi’

Speciale vermelding voor Sukiyabashi Jiro, het beroemde sushi-restaurant van de chef Jiro. Hij kreeg ooit 3 Michelin-sterren voor zijn kleine zaak met 10 zitplaatsen in een metrostation in Tokyo. Jawel, u leest het goed: een 3-sterren restaurant onder de grond in een metrostation met slechts 10 zitplaatsen. Chef Jiro is buiten Japan wereldberoemd geworden door de documentaire ‘Jiro dreams of sushi’ (2011). Oud-president Obama heeft hier ooit het standaard sushi-menu van 20 gangen (ca. 43.000 JPY) gegeten. Eind 2019 is Jiro zijn Michelin-sterren kwijtgeraakt, niet omdat zijn sushi niet meer goed is, maar omdat zijn zaak niet meer toegankelijk genoeg is voor het normale publiek, een voorwaarde van Michelin. Dus er zit helaas niks anders op dan de documentaire te kijken die u op YouTube vindt.

Regionale variaties: Kyoto, Osaka, Hiroshima en Fukuoka

Kyoto en kaiseki: Japanse haute cuisine
'Kaiseki' is de Japanse haute cuisine, een verfijnde keuken met eeuwenoude tradities die in Kyoto is ontstaan, de stad die 1.000 jaar lang hoofdstad van Japan was (8e tot midden 19e eeuw). Kaiseki wordt ook wel aangeduid als de keizerlijke keuken, aangezien veel van de kooktechnieken zijn ontstaan aan het keizerlijke hof en in huizen van de aristocratie in Kyoto. Kyoto is veruit de beste plek om een kaiseki-restaurant uit te proberen, al moet u wel diep in de buidel tasten voor deze culinaire ervaring. Uniek in Kyoto is de 'Shojin Ryouri', een veganistische boeddhistische variant binnen de kaiseki keuken. In deze variant worden geen dierlijke producten verwerkt maar ook geen knoflook of ui. Kaiseki diners zijn ook buiten Kyoto te vinden, zoals in Tokyo, Osaka en in sommige exclusieve ryokans (Japanse stijl hotel). Kaiseki diners zijn er vanaf 5.000 JPY tot 40.000 JPY per couvert, zonder drank. De lunch-optie is voordeliger (4.000 tot 8.000 JPY), en voor 2.000 tot 4.000 JPY krijgt u een 'bento' mee, de lunchbox. Een goed betaalbaar kaiseki-restaurant met 1 Michelin ster in Kyoto is Jiki Miyazawa.

Osaka; de keuken van Japan
Osaka ligt precies in het midden van Japan, en misschien is dat wel de reden dat verschillende regionale keukens hier te proeven zijn. Vandaar de bijnaam ‘de keuken van Japan’. Er zijn bijzonder goede, gunstig geprijsde restaurants te vinden in deze moderne stad, zoals het 2-sterren Sushi Harasho of Shunsaiten Tsuchiya, een restaurant gespecialiseerd in tempura. Voor wie durft, die eet de beruchte 'fugu', ofwel kogelvis bij 2-sterren restaurant Takoyasu. Eet u liever een keer iets westers of Japanse snacks, ga dan naar 'Amerika-Mura', de wijk ‘Amerika-dorp’ in het centrum van Osaka. Hier vindt u hippe winkels, bars, cafés en allerlei eettentjes in een compacte buurt rondom een minikopie van het Vrijheidsbeeld. Wie nog niet genoeg krijgt van alle neon- en lichtimpulsen, die wandelt verder door naar de wijk Dotombori, met in de straatjes Sumoncho en Dotombori heel veel keuze uit restaurants. De 100 jaar oude Kuromon Ichiba dagmarkt is ideaal voor souvenirs en natuurlijk eten: sushi en yakitori (grill) om mee te nemen, groente, fruit en vis.

Hiroshima: okonomiyaki pannenkoek
Wij kennen Hiroshima vanwege de eerste atoombom ter wereld en de daaropvolgende capitulatie van Japan. Hiroshima is de klap te boven gekomen en heeft zich hersteld van deze enorme tragedie. In heel Japan is Hiroshima ook bekend om zijn levendige restaurantscene, vooral langs de rivieren die het centrum doorsnijden. Probeer de 'okonomiyaki' uit, een rijk gevulde hartige pannenkoek met kool, groentes en zeevruchten of vlees gebakken op een hete plaat. Dit gerecht staat in heel Japan op het menu, maar volgens kenners is die in Hiroshima het lekkerste. Oesters op verschillende manieren klaargemaakt zijn een andere specialiteit van Hiroshima.

Fukuoka
Grote kans dat uw Japan reis in deze stad in het zuiden van het land begint of eindigt. Fukuoka heeft geen grote bezienswaardigheden, maar culinair is er genoeg te beleven. De lokale 'ramen' noodles zijn beroemd, net zoals de inktvis sashimi, een specialiteit van Fukuoka. Wandel naar de mall ‘Canal City’, hier vindt u een hele verdieping vol ramen-restaurants in het Ramen Stadium. Probeer 's avonds de sashimi van rauwe inktvis, en vertel de chef hoe hij de rest van de inktvis mag klaarmaken: gefrituurd of gekookt.

Bestellen op een scherm

Naast plastic replica’s in een etalage en menu’s met plaatjes zult in Japan vaak restaurants tegenkomen met een machine bij de ingang, een soort bedieningszuil, zoals u ze ook vindt bij sommige Nederlandse filialen van McDonald’s. Op het touchscreen scherm van deze machine voert u uw bestelling in, u betaalt contant of met uw bankpas of creditcard, vervolgens krijgt u een geprinte bon. Vooral Japanse 'ramen' (noodles) restaurants kennen deze opzet. Het is wat onpersoonlijk, maar het is snel en betaalbaar om zo te lunchen of dineren. Als u besteld heeft, dan geeft u bij binnenkomst uw bon af aan de bediening. Deze wijst u uw plek aan en mogelijk al binnen 10 minuten staat uw dampende kom ramen op tafel.

Tafel reserveren

Wanneer u een restaurant reserveert in Japan, houdt dan rekening met de zogenaamde ‘seat reservation fee’. Het is in Japan normaal dat men reserveringskosten betaalt om een tafel in een restaurant te mogen boeken. Deze kosten variëren van 10 euro tot meer dan 30 euro afhankelijk van het restaurant. Voorkom onaangename verrassingen en vraagt hiernaar, wanneer u (of uw hotelreceptionist) een tafel in een restaurant reserveert.

Eten onderweg

Reizen per trein of de Shinkansen, de hogesnelheidstrein, is de beste optie in Japan. Daarom is het handig om te weten dat u in de buurt van grote metro- en treinstations altijd een enorme keus aan eten vindt. Er zijn veel (keten)restaurants, fastfoodzaken, coffeeshops en broodjeszaken te vinden. Probeer eens de 'shokudo': kleine betaalbare nette eethuisjes die een breed Japans menu voeren, meestal een vast menu met rijst en vlees of vis, een miso soep, en Japanse ingemaakte groentes (pickles: groenten in het zuur). Uitgebreider lunchen of dineren is ook een optie. En bent u in het Tokyo Central Station (geïnspireerd op het Amsterdam Centraal Station), dan kunt u een hele dag hier doorbrengen: hier vindt u warenhuizen, foodcourts en talloze restaurants onder één dak.

Ontbijt

Westers ontbijt is overal verkrijgbaar in Japan, zoals brood met jam of een croissant met een goede kop koffie. Er zijn ketens in Japan die een westers ontbijtmenu aanbieden. Mocht u een keer iets anders willen dan het ontbijt in uw hotel (in de 3-sterren hotels veelal alleen Japans ontbijt), ga dan naar een broodjeszaak om voor een paar honderd yen broodjes te halen, of ga naar een koffiezaak voor een koffie to-go. Brood voor de lunch, donuts, een belegde baguette: het is er allemaal, want Japanners houden er zelf ook van. Brood is na de Tweede Wereldoorlog opgekomen als een belangrijk deel van het Japanse dieet, al was het maar omdat het bereiden van rijst en noodles nu eenmaal tijdrovender is voor de drukke werkende Japanner. Een Japans ontbijt klaarmaken kost meer tijd dan een broodje smeren: een kom witte gestoomde rijst, misosoep, een stukje vis, groente en 'natto', sojabonenpasta, voor bij de rijst. Dat klinkt voor u alleen al als een uitdaging om te overwegen, maar het hoort ook bij de Japanse culinaire beleving. Onze tip, sla over die croissant, die kunt u tenslotte overal krijgen, maar ga de uitdaging aan en probeer eens echt Japans te ontbijten. Het is gegarandeerd gezonder.

Vegetarisch en veganistisch

In grote steden als Kyoto en Tokyo zijn vegetarische of veganistische restaurants goed vertegenwoordigd. Daarbuiten echter kan het een uitdaging zijn. Volgens eigen opiniepeilingen telt Japan nog geen 50.000 vegetariërs. Op een bevolking van 127 miljoen mensen is dat erg weinig. Het eten van vis en vlees (in die volgorde) zit zo diep in de Japanse cultuur geworteld dat het bij de meeste niet eens op komt dat het ook anders kan. En dierenwelzijn is in een land als Japan, waar elk jaar nog op walvissen wordt gejaagd, altijd een controversieel onderwerp. Sommige stromingen binnen het Japanse shinto-boeddhisme zijn veganistisch, verder zult u weinig vegetarische of veganistische Japanners in het dagelijkse leven tegenkomen. Het is daarom verstandig als u een kaartje met Japanse tekst als ‘Ik eet geen vlees, rund, varken, vis of kip’ bij u draagt, dat zal een chef beter begrijpen dan “Ik ben vegetarisch”. En let op: een Japanse maaltijd die op het eerste oog vrij lijkt van vlees of vis, is dat vaak niet. In veel Japanse gerechten wordt ‘dashi’ toegevoegd, een soort visbouillon gemaakt van zeewier en (over het algemeen) tonijn of andere vissoorten.

Yōshoku', westers en oosters eten

Ga op culinair avontuur en proef 'yōshoku', de westerse keuken met een Japanse twist, die alleen in Japan te vinden is. Het is aan de Amerikanen te danken dat er zo veel westers, of eigenlijk Amerikaans, eten te vinden is in Japan vandaag de dag. Amerikaans fastfood, honkbal, parlementaire democratie: dit werd zoal door de Amerikaanse bezetter in het naoorlogse Japan geïntroduceerd. Het is aan de Japanse Meiji keizer te danken dat vlees op het Japanse menu kwam. In het gesloten Japan domineerde vis altijd het dieet, en werd vlees als onrein beschouwd. Met de opening naar het westen in 1868 werd al snel duidelijk wat een achterstand Japan had op technologisch en economisch gebied. En vooral: de Japanners waren kort vergeleken met de lange westerlingen. En dus beval de keizer in 1872 het volk het dieet van de ‘barbaren’ te volgen en meer vlees te eten. Vlees was echter duur en het zou pas tot ver na de Tweede Wereldoorlog duren voordat vlees en westers eten tot het Japanse menu gingen behoren. Zo ontstond in de jaren 60 en 70 een westerse keuken met een Japanse twist, 'yōshoku', die alleen in Japan te vinden is. Proef 'hayashi' (rijst met stoofvlees), 'tarako' (spaghetti met kabeljauwkuit). De Britse (eigenlijk Indiase) 'kare raisu’ (curry rijst), of de bekende 'tonkatsu', varkensschnitzel met kool en rijst, zijn als uitzondering op de regel ook bekend buiten Japan. Met het toenemen van de welvaart gingen Japanners ook meer reizen, vooral in Europa en steeg de vraag naar westers eten. Vooral de Franse en Italiaanse keuken zijn mateloos populair bij Japanners, en dat verklaart waarom er zoveel Franse en Italiaanse restaurants te vinden zijn in het land. Van Michelin-sterren restaurants tot eenvoudige eetcafés die lasagne met rijst of 'spaghetti napolitan' serveren: spaghetti met ketchup en (diepvries)groente.

Wilt u ander Aziatisch dan Japans eten, zoek dan een Koreaans of Chinees restaurant op. Deze keukens gebruiken meer pepers, knoflook en uien en bieden meer variëteit aan vlees- en groentegerechten. In elke Japanse stad is wel een Koreaans of Chinees restaurant te vinden. Maak een uitstapje vanuit Tokyo naar de havenstad Yokohama en bezoek hier Chinatown met volop keuze uit Chinese restaurants en winkels. Of blijf in Tokyo en ga naar Koreatown in de wijk Shin-Okubo in Shinjuku.

Taboes en tafelmanieren

Met zoveel keuze aan westers eten in Japan is het gebruik van vork, lepel en mes goed ingeburgerd. Desondanks is het handig als u weet hoe u met eetstokjes dient te eten, en welke ongeschreven regels er zoal gelden aan tafel. Zo wordt het op prijs gesteld als u uw eetstokjes op de houder legt op tafel die daarvoor bedoeld is. In Japan wordt het als erg onbeleefd beschouwd als u met uw stokjes naar mensen of dingen wijst, of ermee gaat trommelen op uw kom of tafel. Zet nooit uw stokjes rechtop in de rijst, dit lijkt namelijk op een voedseloffer voor overleden voorouders. Wanneer u sushi gaat eten, bijvoorbeeld in een sushirestaurant met bar, en u zit aan de bar met zicht op de chef, houd dan rekening met het volgende. Ga niet over de bar heen hangen, een praatje maken met de chef, of ongevraagd foto’s maken van de keuken. En als uw sushi op tafel komt, proef dan de sushi eerst. Vaak wordt in Japan al wasabi op de sushi gedaan voor het geserveerd wordt. Het is beledigend naar de chef als u zijn sushi verzuipt in uw kommetje sojasaus en wasabi. Wist u trouwens dat u in Japan sushi gewoon met de handen mag eten? Met eetstokjes mag natuurlijk ook, maar het is ongebruikelijk om sushi met mes en vork te eten. U mag sushi in meerdere rondes eten, maar bestel niet te veel. Eten laten staan is uit den boze in Japan, altijd, waar dan ook. Wanneer u 'ramen', noodles in een soep gaat eten, dan mag u (luid) slurpen. Dit is een teken van respect naar de chef toe. Bij ramen krijgt u eetstokjes én een lepel geserveerd. Met de stokjes eet u de noodles, met de lepel vist u de grote (glibberige) onderdelen uit de soep, zoals (vis)balletjes. Bent u klaar met eten, steek dan uw hand omhoog en roep ‘su mi ma sen’, vrij vertaald 'pardon', 'excuse me' om de aandacht van de bediening te trekken. Het is goed mogelijk dat er een belletje op tafel is: deze drukt u in om te bestellen of af te rekenen.

Fooi geven in Japan hoeft niet, sterker nog: het wordt als een belediging gezien. Zowel in een restaurant, een hotel of een taxi: nergens wordt er van u verwacht dat u tipt. In de meeste restaurants wordt er net als in Amerika 10 tot 20% service-charge bij uw rekening geteld: dit is in feite de fooi. Vraag of de prijzen in-of exclusief service charge is. Ongelooflijk maar waar: roken is in Japan nog steeds toegestaan in een aantal restaurants, cafés en bars.

Drinken in Japan

Kraanwater in Japan is veilig om te drinken, al smaakt het soms sterk naar chloor. Op stations en op straat vindt u veel automaten waar u (gekoelde) flesjes mineraalwater, frisdrank en koffie kunt kopen. Een flesje mineraalwater uit de automaat kost ongeveer een euro. Bij vrijwel alle restaurants, cafés en andere eet- en drinkgelegenheden in Japan krijgt u bij binnenkomst gratis (ijskoud) water aangeboden (ook een Amerikaanse gewoonte die in Japan is ingeburgerd). Op de hotelkamers liggen meestal zakjes met groene thee en een thermoskan heet water of een waterkoker.
In restaurants en eethuisjes wordt altijd groene thee geserveerd, nationale volksdrank nummer 1, of zoals ze het in Japan noemen; ocha. Voor saké, bier of sterkere dranken gaat u naar de izakaya, waar u uit een uitgebreide drankenkaart en een kleine gerechtenkaart kiest. Frisdrank bij het eten zoals cola is niet zo gebruikelijk, en past niet zo goed bij Japans eten. Bier en cola zijn in een restaurant vaak duur, ongeveer 500-600 JPY. In de supermarkt kost het de helft. Prefereert u koffie 's ochtends: wees gerust, ook goede koffie is overal makkelijk te krijgen in Japan.

Koffie

Koffie
Het woord voor koffie in het Japans, 'kou-hii', komt van het Nederlandse woord 'koffie'. De Nederlanders waren voor lange tijd de enige buitenlanders die zaken mochten doen met de Japanners vanaf de VOC-handelsnederzetting op het eiland Deshima bij Nagasaki. Zij deelden koffie uit aan hun zakenrelaties. Japanners beschouwden het donkere drankje eerst als medicijn, een oppeppend energiedrankje. Pas laat 19e eeuw begon de groei van koffie als consumptiedrank in Japan. Het allereerste koffiecafé, Kachiichakan in Tokyo, opende in 1888 haar deuren en nu staat Japan in de top 5 van koffiedrinkende landen. Japan heeft niet alleen de koffiecultuur geadopteerd, u zult zien dat ze het ook hebben vernieuwd.

Drankautomaten: koude koffie in een blikje
Op reis in Japan zal het u meteen opvallen: er staan overal op straat, in metro- en treinstations drankautomaten met een ruim assortiment. Japan is een automatenland, de automaten bevatten frisdranken, maar ook warme en koude koffie. De prijzen van de dranken in de automaten zijn bijna overal hetzelfde, een blikje koffie kost ongeveer 120-150 JPY. Vooral ijskoffie is tijdens de smoorhete Japanse zomers razend populair. De gekte rondom koffie in Japan groeit nog elk jaar en koffieketens zijn inmiddels overal in het straatbeeld aanwezig. Naast Starbucks vindt u volop koffieketens in de Japanse steden, waar u goede koffie krijgt voor 200 JPY. Hier koopt u ook zoete of belegde broodjes, handig mocht het ontbijt in uw hotel niet inbegrepen zijn. Koffiedrinken in een restaurant of 'kissaten' in Japan is ongeveer 300-450 JPY (2-3 euro) voor een kopje koffie, afhankelijk wat u kiest. Dit zijn prijzen vergelijkbaar met Nederland.

Nieuwe koffie
Slow drip, cold brew, lokale specialty coffees, roasteries, espressobars, vintage coffeehouses: voor koffieliefhebbers biedt Japan en dan met name in steden als Tokyo en Osaka een hele nieuwe koffie ervaring. Geïnspireerd door Europese (met name Scandinavische) trends is er een golf van vernieuwing gekomen in de koffiecultuur. Koffie is niet alleen maar een simpele drank, het is een ambachtelijk bereide traktatie. Smaak, geur, herkomst van de boon, manier van bereiding: het speelt er allemaal een rol bij. Ga naar een speciale 'kissaten', koffiehuis, die zich puur op koffie richten (en zelfs gerechten serveren die daarbij passen). U kiest het type boon, de mix, de manier van roosteren, en de manier van koffie zetten zelf. Koffiebonen worden zelf geroosterd in 'roasteries', vermalen, en elke kop wordt klaargemaakt volgens een specifieke methode. Lees meer op www.thewaytocoffee.com/japan.

Thee

Thee verslaat koffie. In Japan blijft thee, en dan vooral groene thee, het meest gedronken drankje, nationale volksdrank nummer 1. Waar wij koffie met bakken tegelijk wegslurpen op het werk, kiest in Japan ruim 75% van de mensen voor een kop thee. Groene thee, ocha, wordt al honderden jaren gedronken, mogelijk al sinds het jaar 800. Thee is letterlijk overal: gratis thee in een (sushi)restaurant of bar, thee in tempels, thee in blikjes uit drankautomaten, dure thee tijdens ceremonies tot groene thee verwerkt in desserts, ijsjes op straat, snoepgoed, koekjes, zelfs sushi. In restaurants en eethuisjes wordt altijd groene thee geserveerd. De groene thee in Japan is anders dan wij kennen van bijvoorbeeld Pickwick en Lipton. De westerse versie van groene thee is zoet gemaakt of gearomatiseerd ('groene thee met citroen') om aan onze smaak te voldoen. De echte, Japanse thee is licht bitter van smaak én vele malen gezonder.

Waar gaat u in Japan uit eten en wat kost dat?

Uit eten gaan in Japan kan een prijzige affaire zijn, helemaal in een top-sterren restaurant. Toch zal het u verbazen hoe betaalbaar Japan is. Prijzen voor uit eten gaan zijn vergelijkbaar met Europa, en soms wat duurder. Maar Japan heeft ook heel veel goedkope en betaalbare opties voor uit eten gaan, veel meer dan wij in Nederland kennen. Zelfs met een krap budget eet u in Japan goed en gezond. Zelfs Japans fastfood is lekker. Geen wonder dat Japanners allemaal zo oud worden. Ga bijvoorbeeld voor kant en klare maaltijden, onigiri (rijstbal), broodjes, een ijsje en andere lekkere snacks naar Lawson of 7-Eleven, vergelijkbaar met Albert Heijn- to-go (dit zijn kleinere supermarkten die 24 uur per dag open zijn). Voor een lunch in een eetstalletje op straat, lokaal restaurant, 'ramen' noodle tent, kleine sushibars betaalt u ergens tussen de 750 tot 1.500 JPY (6 tot 14 euro) per persoon, afhankelijk van wat u kiest, drank niet meegerekend. 's Avonds eet u hier ook een prima maaltijd. Wenst u wat langer te tafelen in een mooie zaak, dan loopt de rekening op naar gemiddeld 15 tot 50 euro per persoon, afhankelijk waar en wat u gaat eten, drank niet meegerekend. In de buurt van grote trein- en metrostations vindt u altijd een enorme keus aan eten, zoals (keten)restaurants, fastfoodzaken, coffeeshops en broodjeszaken. Kaiseki en Michelin-sterren restaurants zijn bijzonder prijzig, hier bent u minimaal 100 tot 200 euro of meer kwijt per persoon. Gaat u westers eten in Japan, reken dan op hogere prijzen. Chinees en Koreaans eten is vaak gunstiger geprijsd dan westers eten.

Nog een tip: Japanse warenhuizen zijn een belevenis op zich. En bijna allemaal hebben ze een hele of halve verdieping met een keur aan restaurantjes. Als u van plan bent te gaan picknicken, bijvoorbeeld tijdens de sakura, ga dan naar de ‘food’ verdieping. Dat betekent altijd keuzestress, zoveel opties van vers bereide maaltijden en specialiteiten. Picknicken wordt dan een culinaire belevenis.