Indonesië rondreizen

Bandung was ooit bekend als het 'Parijs van Java' vanwege zijn schitterende koloniale architectuur. Er staan indrukwekkende overheidsgebouwen, hotels en woonhuizen. Sommige in de typische Indische Art Deco stijl, alles omlijst door lommerrijke straten. Het was in vroegere jaren de geliefde verblijfsplaats van de Hollanders vanwege het koelere klimaat. Bandung bloeide vooral op na de aanleg van de Grote Postweg in 1808 die dwars door het centrum van de stad liep. De Nederlands-Indische regering plande ooit de hoofdstad van Batavia naar Bandung te verhuizen, maar de Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten. Zodoende heeft Bandung vandaag nog zoveel bijzondere koloniale architectuur. Wie die 'tempo doeloe' sfeer wil proeven, gaat logeren in de beroemde art deco hotels Savoy Homann of Grand Preanger. Op loopafstand van deze hotels is de Jalan Braga. Ooit was dit een mondaine winkelstraat met dure kledingzaken en mooie restaurants. Tegenwoordig zijn hier vele kunstgalerieën, restaurantjes en bars gevestigd. En wie graag Nederlandse villa’s wil kijken, maakt een fietstocht met een lokale gids door de straten van Bandung. U ziet de verschillende woonhuizen uit de koloniale tijd, velen ook nog met Nederlandse namen, zoals Apeldoorn, Elisabeth enz. Prachtig is het vroegere gouvernementshuis met de Indonesische bijnaam Gedung Sate: het Saté Gebouw. De piek op het gebouw lijkt op een satéprikker. De gids stopt voor een koffiepauze in een oud-Nederlands huis, nu een koffiehuis, voor een kopje slowdrip-coffee van naar keuze versgemalen koffiebonen uit Sulawesi, Sumatra of Java.

De Borobudur is de grootste en misschien ook wel bekendste Boeddhistische tempel ter wereld. Het ligt niet in een door het Boeddhisme gedomineerd land, maar midden op Java, slechts 40 km buiten Jogjakarta, het culturele hart van Indonesië! Indiase missionarissen brachten het Boeddhisme naar Indonesië. De Borobudur werd in de 8e eeuw gebouwd, toen het Boeddhisme nog de dominante religie was op Java. De Borobudur ligt aan de voet van de vulkaan Merapi. De erupties van deze vulkaan zorgden ervoor dat de Borobudur bedolven raakte onder grote hoeveelheden as. De tropische jungle nam het over en overwoekerde het imposante monument. Met de opkomst van de islam in de regio, raakte de Borobudur in vergetelheid. De wereldberoemde Boeddhistische tempel Borobudur is eigenlijk een groot stripverhaal in steen over de Verlichting van Boeddha. De meer dan duizend fraai gebeeldhouwde reliëfs op dit UNESCO Werelderfgoed monument vertellen het verhaal van de Boeddha. Het bekendst zijn de fraaie stupa’s met zittende Boeddha beelden. Begin 19e eeuw werd het herontdekt door de Nederlanders, die echter weinig haast maakten met herstel. Het zou nog honderd jaar duren voor een eerste poging tot restauratie van de grond kwam. In de jaren 70 van de vorige eeuw werd de restauratie met UNESCO financiering voltooid. Het uitzicht vanaf de tempel op de omliggende bergen en jungle is schitterend met op de achtergrond de altijd dreigende Merapi vulkaan. Even terug in de tijd? Huur dan een ‘andong’ (paard en wagen) en maak een tochtje in de landelijke omgeving van de Borobudur. U ziet dorpjes en restanten van oude tempels. Kortom: het landelijke leven van Midden-Java zoals het al honderden jaren is.

De bekendste, meest bezochte en meest gefotografeerde vulkaan van Indonesië is de Bromo op Oost-Java. Midden in het Tengger-gebergte ligt het mooiste vulkaanlandschap ter wereld. In een vulkaankrater uit de oertijd met een diameter van 10 kilometer bevinden zich vier kleine vulkanen. De Bromo is de bekendste vulkaan van deze vier, omringd door een enorme zandzee. De zonsopgang in dit maanachtige landschap is een magisch moment en een fascinerende belevenis. Helaas alleen bij goed weer en goed zicht, dus wapen u tegen een mogelijke teleurstelling. Voor die zonsopgang dient u wel midden in de nacht op te staan. Vanuit uw hotel vertrekt u met een jeep en rijdt in het donker naar een hooggelegen uitzichtpunt: in het schemerdonker ziet u in de diepte de zandzee, met daarin de Bromo. Met uw jeep daalt u af in de enorme buitenkrater, tot aan de plek waar paardjes staan te wachten om u in ongeveer 3 kwartier naar de voet van de Bromo te brengen. U mag natuurlijk ook lopen. Eenmaal aangekomen tot onderaan de vulkaan, neemt u de trap tot aan de kraterrand. En dan is het wachten op dat magische moment als de eerste zonnestralen de kraterrand en de zandzee rond de Bromo doen oplichten. Deze Bromo zonsopgang belevenis staat op bijna alle reizigers lijstjes die dit deel van de wereld aandoen. Zeker in het hoogseizoen bent u met vele honderden die dit moment niet willen missen. Als u de drukte wilt vermijden, kunt u overwegen de Bromo later in de ochtend te bezoeken. U mist dan misschien de zonsopgang, maar het is dan een stuk rustiger.

Bukittinggi is het culturele hart en centrum van de Minangkabau, een bijzondere stam die in West-Sumatra leeft. De stad biedt veel historische bezienswaardigheden, Nederlandse koloniale architectuur en natuurschoon in de nabije omtrek. Bukittinggi betekent letterlijk ‘hoge heuvel’. De stad ligt op ruim 900 meter boven de zeespiegel en is omringd door de vulkanen Merapi en Singgalang. Wie durft, neemt een lokaal paardenkoetsje en maakt een tocht door de stad naar bijvoorbeeld de klokkentoren Jam Gadang of een lokale markt. De markten Pasar Atas en Pasar Bawah zijn ideaal voor souvenirs, kleding en lekker eten in stalletjes. Wie geïnteresseerd is in het koloniale verleden bezoekt het Fort de Kock. Fort de Kock is de oude koloniale naam voor Bukittinggi. Het fort is gebouwd in 1825 op bevel van de Nederlandse legeraanvoerder, Gouverneur-Generaal Hendrik Merkus de Kock. Van het fort zelf is helaas niet veel over; er is een gedenkplaat en een paar kanonnen. Aarden wallen markeren de oude muren van het fort. Rondom Bukittinggi is veel natuurschoon, zoals betoverende kratermeren en de Ngarai Sianok-kloof, waar u een trektocht kunt maken. In de omgeving van Bukittinggi zijn traditionele Minangkabau dorpen te vinden. Deze dorpen herkent u aan de typische huizen met daken in de vorm van de hoorns van een waterbuffel. Wie meer over de Minangkabau wilt weten, bezoekt iets buiten de stad het Pagaruyung paleis, een replica van een Minangkabau paleis. Het paleis wordt gezien als het centrum van het oude Minangkabau koninkrijk en fungeert nu als museum. De collectie bestaat uit meubels en kunstobjecten van de Minangkabau. Als passende afsluiting woont u ‘s avonds een Minangkabau dansvoorstelling bij. En na de show gaat u heerlijk eten in één van de vele restaurants in de stad. U moet dan zeker de Sumatraanse ‘rendang’ proeven, het bekende rundvleesstoofgerecht. De Sumatraanse versie is een stuk scherper dan zoals wij hem kennen in de rijsttafel.

Kennis maken met Jakarta is een ‘heftige’ ervaring, zeker als het uw eerste is. Jakarta, de hoofdstad van Indonesië gelegen op Java, is een miljoenenstad met enorme contrasten: dure villawijken en rommelige en soms ook armoedige kampongs, wolkenkrabbers en oude havenpakhuizen, straatmarktjes en luxe airconditioned 'shoppingmalls' en alles daartussen in. In de koloniale tijd heette de stad Batavia. Al in de 14e eeuw was hier een stad onder de naam Soenda Kelapa. In 1527 werd deze stad ingelijfd bij het islamitische sultanaat Demak, die de stad herdoopte in Jayakarta ("grote overwinning") of Jakatra. Jan Pieterszoon Coen, gouverneur-generaal in Indië, richtte het VOC-fort Batavia op in 1618. Op de puinhopen van het verwoeste Jayakarta werd een nieuwe stad gesticht; op 18 januari 1621 werd deze officieel als Batavia ingewijd. Van het fort rest helaas slechts een muur. Het is door de Nederlanders zelf afgebroken eind 18e eeuw om ruimte te maken voor pakhuizen en fabrieken. In deze buurt aan de noordkant van de stad dichtbij de kust zijn vele herinneringen aan het koloniale verleden zichtbaar. U vindt er de Kali Besar (groot kanaal) met historische pakhuizen, het voormalige 18e -eeuwse stadhuis dat met wat fantasie een beetje op het Paleis op de Dam lijkt, en een echte Nederlandse ophaalbrug. Hier kunt u bij Café Batavia koffie drinken en waant u zich even in “tempo doeloe”, in vroeger tijden. In de loop van de 18e eeuw verplaatste het centrum van Batavia zich meer naar het zuiden, weg van de kust. Op het Merdeka plein, dat vroeger Koningsplein heette, staat de Monas toren, symbool voor de Indonesische onafhankelijkheid van 1945. Rondom dit plein staan de ministeries en andere overheidsgebouwen. De vroegere woonwijk Weltevreden heet nu Menteng, en ziet er uit als een jaren 30 Gooise buurt met statige Hollandse woonhuizen in nette straten met aan weerskanten statige bomen. Jakarta is in de 20e eeuw steeds verder in zuidelijke richting uitgedijd tot de bruisende miljoenenstad met veel nieuwe hoogbouw die het vandaag de dag is. Helaas is de infrastructuur niet meegegroeid met het aantal inwoners. Dat betekent dat u met files en oponthoud te maken krijgt tijdens uw verblijf in Jakarta.

De mooiste rijstterrassen van Bali ziet u in het afgelegen dorp Jatiluwih in het noorden van Bali. Niet ver van Munduk en Tabanan ligt dit bergoord, dat letterlijk betekent ‘echt wonderbaarlijk’. Vanuit het dorpje heeft u weidse uitzichten over de hellingen met uitgestrekte sawa's. De directe omgeving van Jatiluwih is weelderig begroeid. Hoge bomen, groene varens, bananenbomen, allerlei soorten kruiden en fruitsoorten; U komt hier van alles tegen. In dit gebied leven nog wilde civetkatten. Deze dieren eten koffiebonen.

Jogjakarta is de koningsstad van Java, zetel van de sultan. De onbetwiste hofcultuurstad van het land met de wereldberoemde monumenten Borobudur en Prambanan vlakbij. Door zijn kleinschaligheid voelt Jogjakarta gezellig en aangenaam. U krijgt snel een thuisgevoel. U kunt wandelen, de becak nemen (fietstaxi) of zelfs een andong (paard en wagen). In het hart van de hofstad vindt u de kraton, het paleis van de sultan Hamengko Buwono X. Een oase van rust en schoonheid. In vroeger tijden waren de sultans machtige lokale heersers met wie de Nederlanders rekening hadden te houden. Vandaag de dag vervult de 10e sultan officieel slechts een ceremoniële rol, maar zijn invloed is nog steeds groot. Vlakbij de kraton staat het Taman Sari complex, in het Nederlands bekend als het Waterkasteel: een park van paviljoens, tuinen en baden voor de sultans. Het paleis is altijd een belangrijke opdrachtgever geweest voor de kunsten. In en om Jogjakarta wonen daarom de beste kunstenaars, handwerkslieden en artiesten: batik-artiesten, zilversmeden, schilders, dansers en musici. Wilt u graag gamelanspelers en klassieke dansers in actie zien dan kunt u (afhankelijk van het seizoen) een Ramayana-voorstelling bijwonen in de kraton of nog mooier: in de openlucht bij de Prambanan tempel. Een bezoek aan de batik-wijk met veel ateliers in smalle straatjes of de zilverwijk met juwelengaleries is een absolute aanrader. De veelzijdige schilder Affandi, de “Dali” van Indonesië, woonde en werkte in Jogjakarta en is een nationale beroemdheid. Alleen al het vrolijke Gaudi-achtige museumgebouw waar de schilderijen van Affandi hangen, maakt nieuwsgierig. De Jalan Malioboro is de belangrijkste winkelstraat van Jogjakarta: hier vindt u winkels, galeries, kleding boutiques en natuurlijk restaurants en warungs (eethuisjes). ‘s Avonds is het een drukke boel. De eetstalletjes op de stoep bieden plaats aan gasten op gevlochten matten op de grond. Hier eten veel bewoners van Jogjakarta in kleermakerszit een maaltijd op straat. Voor een authentieke ervaring gaat u ook zitten op een mat op de grond en bestelt bijvoorbeeld 'nasi gudeg', een bekend lokaal rijstgerecht bereid met “nangka”, jackfruit. Eet smakelijk!

Wie rust zoekt, is in het lome Lovina op de goede plek. Er zijn bijzondere zwarte vulkanische lavazandstranden aan deze noordkust van Bali. Bijna alle hotels in Lovina hebben royale tuinen met zicht op zee. Op de smalle stranden liggen veel vissersboten. En wie van verse vis houdt, is hier op de goede plek: in de restaurants en eethuisjes van Lovina is veel van de verse vangst van de dag te proeven. Bijna iedereen die in Lovina logeert, maakt natuurlijk een tocht op zee om dolfijnen te zien. Daarvoor moet u wel al vroeg opstaan. De dieren laten zich alleen ’s ochtends vroeg heel dicht bij de kust zien. De tocht op zee bij het prachtige ochtendgloren, het spotten van de dolfijnen met als decor op de achtergrond de vulkanen van Noord-Bali maken deze tocht uniek. ’s Middags kunt u heerlijk gaan baden in de hotsprings vlakbij Lovina. Deze zwavelhoudende warmwaterbaden zijn geliefd bij toeristen en de lokale bevolking. Samen baden met de Balinezen geeft u bij uitstek de kans om een praatje te maken met uw badgenoten. Dat kan desnoods met handen en voeten. Neem zelf slippers, badkleding en een handdoek mee.

Malang is een rustig koeler 'hillstation' op Oost-Java. Zoals Buitenzorg (Bogor) als toevluchtsoord diende in de snikhete zomers voor het gouvernement in Batavia (Jakarta), zo diende Malang als 'hillstation' voor de ambtenaren en mariniers uit Surabaya. Malang ligt op een door vulkanen omringde hoogvlakte circa 3 uur rijden ten zuiden van Surabaya. Het is bij uitstek een stad die u wandelend kunt verkennen. Er staan veel mooie Indische Art-deco woonhuizen. Malang kwam vooral tot bloei na 1870 toen Europeanen suiker-, koffie-, thee-, rubber- en cacaoplantages aanlegden in het vruchtbare vulkanische bergland rondom Malang. Niet alleen hier op Oost-Java, maar ook op West-Java en Sumatra streken planters neer en ontgonnen het oerwoud voor de aanplant van lucratieve gewassen. Vooral koffie zorgde voor enorme inkomsten voor de Nederlandse schatkist. Het beroemde Nederlandse literaire meesterwerk Max Havelaar van Eduard Douwes Dekker, zelf ooit ambtenaar in een afgelegen gewest op West-Java, getuigt van deze geschiedenis. De plantages brachten welvaart en economische bloei van de stad Malang met zich mee. Vandaag de dag is het koele klimaat van Malang in trek bij stedelingen uit Surabaya en reizigers op weg naar de Bromo. Wie even terug in de tijd wil, drinkt een “kopi (koffie) tubruk” in het beroemde restaurant Toko Oen. Dit restaurant ademt nog de sfeer uit van het koloniale verleden. Toko Oen werd in 1934 geopend en heeft nog steeds verschillende filialen in steden op Java. Het is hier druk met Indonesiërs die verzot zijn op gerechten uit de Nederlandse tijd, zoals tompouce, kroket en saucijzenbroodje. Ons advies: houdt het bij koffie en gebak. Er zijn betere plaatsen waar u kunt lunchen.

Wie orang-oetans in het wild wil spotten, gaat naar Bukit Lawang in Noord-Sumatra. Dit is één van de weinige plekken ter wereld waar de met uitsterven bedreigde dieren nog in het wild leven. Bukit Lawang ligt in het Gunung Leuser National Park vlakbij Bohorok. In het regenwoud van het Gunung Leuser Nationaal Park leven niet alleen orang-oetans, u vindt er ook veel vogels, reptielen en andere apensoorten, zoals de gibbon of de langstaart makaak. In Bukit Lawang is een orang-oetan rehabilitatiecentrum opgericht om verweesde dieren te begeleiden terug de natuur in. Ook andere apen, die uit gevangenschap bevrijd zijn, worden voorbereid op een zelfstandig leven in de jungle. Wie orang-oetans wil zien, staat vroeg op en maakt samen met een ranger een lange wandeling naar een voederplaats in het woud. De natuur bij Bukit Lawang is prachtig. U dient goed ter been te zijn; het pad door het regenwoud kan steil en glibberig zijn en ligt soms bezaaid met takken. De ontmoeting met de imposante apen, soms op enkele meters afstand, is indrukwekkend. En wie er niet genoeg van krijgt en meer orang-oetans en andere bewoners van de jungle wilt zien, maakt een langere wandeling dieper het leefgebied van de apen in. Uiteraard wandelt u niet op eigen houtje in de jungle; dit is altijd samen met een lokale gids. En als u genoeg heeft van dieren spotten, kunt u ook gaan raften, tuben of luieren in uw (eenvoudige) guesthouse en genieten van de geluiden in het oerwoud.

Padang is de toegangspoort tot West-Sumatra. De nabij gelegen stad Bukittinggi mag dan het culturele hart van de Minangkabau stam zijn. Padang is zijn moderne tegenhanger en hoofdstad van de Minangkabau. En al biedt Padang niet zoveel bezienswaardigheden als Bukittinggi, toch is er genoeg reden om er een dagje te blijven en rond te kijken. Het Provinciaal Museum van de stad bijvoorbeeld is de plek om meer te weten te komen over de Minangkabau en zijn tradities en gewoontes. In Chinatown ziet u Chinese huizen tussen de moderne bebouwing staan. In Padang moet u de beroemde 'Padang'-keuken gaan proeven. Het traditionele eten van Padang is enorm populair, ook in de rest van Indonesië. De Padang-restaurants en -eethuisjes zijn te herkennen aan de borden, de schoteltjes en de schalen die in de etalage achter het raam liggen opgestapeld. Voordat u het restaurant binnengaat, ziet u van buiten al wat u gaat eten. De ober brengt kleine schaaltjes met allerlei gerechten naar uw tafel. Bijvoorbeeld schaaltjes met kip-, rundvlees-, groentegerechten en de nodige bijgerechten. Als een ware acrobaat draagt de ober meerdere schaaltjes tegelijk naar uw tafel. U eet alleen wat u lekker vindt. Na het eten betaalt u voor wat u gegeten heeft. Een Padang maaltijd is totaal wat anders dan de Indische rijsttafel. En wat is er nu mooier dan uw Sumatra reis af te sluiten aan het (eenvoudige) strand van Padang, onder het genot van een drankje, en de zon te zien ondergaan in de Indische oceaan?

Wat is er mooier dan een Ramayana voorstelling bij te wonen ’s avonds in de open lucht bij volle maan tegen de achtergrond van de Prambanan tempel?
De Prambanan tempel is het grootste Hindoe-Javaanse tempelcomplex in Indonesië en staat iets buiten Jogjakarta. De prachtige tempels staan bekend om hun verfijnde beeldhouwwerk. Drie grote tempels worden omringd door een aantal kleinere tempels. De Prambanan is op zijn mooist vroeg in de ochtend als de tropische zon nog niet zo heet is. Neem de tijd om te dwalen tussen de tempelgebouwen en te genieten van de prachtige reliëfs. De Prambanan is gebouwd door de koningen van de Mataram-dynastie. Het Hindoe-Boeddhistische rijk Mataram duurde van de 8ste tot de 10e eeuw met als machtscentrum Centraal-Java. Tijdens deze dynastie werden niet alleen de Prambanan, maar ook de beroemde Borobudur tempel gebouwd. Kort na de voltooiing van de Prambanan werd de tempel alweer verlaten om mysterieuze redenen. Schade veroorzaakt door uitbarstingen van de vulkaan Merapi en aardbevingen in de 16e eeuw droeg verder bij aan het verval. Pas eind 19e eeuw werden de ruïnes uitgegraven en in 1937 startte de eerste restauratie. In de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw financierde de UNESCO een groot deel van de wederopbouw van de Prambanan. De zware aardbeving die in mei 2006 Jogjakarta trof, heeft helaas veel van het restauratiewerk teniet gedaan en sindsdien is men weer van voren af aan begonnen.

Zuid-Bali heeft een aantal stranden, die ieder een eigen karakter hebben. Bent u op zoek naar rust of juist naar vertier, of wilt u golfsurfen? Het is allemaal mogelijk. Wij hebben de belangrijkste stranden op een rijtje gezet.

Wie een paar dagen verblijft op het eiland Samosir in het Tobameer, komt helemaal tot rust. De schitterende omgeving van het meer, de koelere temperaturen hier op ca. 900 meter hoogte en de cultuur van de Batak maken het Tobameer tot een ideale bestemming tijdens uw reis over Sumatra. Het Tobameer is eigenlijk een kolossaal kratermeer, ontstaan na een verwoestende uitbarsting 70.000 jaar geleden van de supervulkaan Toba. In het kratermeer ligt het mooie eiland Samosir met kleinschalige accommodatie. De meeste hotels bieden uitzicht op het water. Het eiland zelf kunt u wandelend of fietsend gaan verkennen. Ga zeker kijken in de dorpen Ambarita, Tomok en Simanindo waar u de typische traditionele Batak huizen met zadelvormige daken ziet, versierd met prachtig houtsnijwerk. Op zondagen kunt u een kerkdienst bijwonen van de christelijke Batak. En na een lange wandeling is het heerlijk badderen in de warmwaterbronnen van Pangururan.

Het wonderlijkste deel van Sulawesi en misschien wel van heel Indonesië is ‘Tanah Toraja’, het land van de Toraja’s. Hun intrigerende cultuur en architectuur samen met de ongerepte natuur zijn een hoogtepunt van uw rondreis op Sulawesi. De Toraja’s wonen in het bergachtige hart van Sulawesi. Tijdens de koloniale overheersing zijn de meeste Toraja’s bekeerd tot het christendom. Toch hebben zij hun traditionele religieuze gebruiken en gewoontes altijd behouden. De ‘Aluk to dolo’, de ‘Gebruiken van de Voorouders’, staan voor hun traditionele geloof. Voorouderverering en de dodencultuur nemen een essentiële plaats in in het religieuze leven van de Toraja's. Nergens in Indonesië vindt u een soortgelijke verering van de doden en de voorouders en dat maakt een bezoek aan Sulawesi zo bijzonder. Als u geluk heeft, kunt u een Toraja begrafenis bijwonen. Hoe vreemd dit misschien ook lijkt, als buitenstaander bent u altijd welkom. De begrafenis is bijzonder belangrijk voor de Toraja’s. Het doel van de begrafenis is om de ziel van de overledene veilig over te brengen naar de volgende wereld. Wanneer iemand overlijdt, wordt het lichaam eerst gebalsemd. Het lichaam blijft net zo lang boven de aarde (in huis) tot de familie genoeg geld heeft gespaard voor de begrafenis. Dat kan soms een paar jaar duren. Afhankelijk van de rijkdom van de familie kan de begrafenis eenvoudig zijn of juist een meerdaags spektakel. De gasten van de familie, zeg maar het rouwkamerbezoek, worden ondergebracht in speciaal gebouwde, tijdelijke, onderkomens van bamboe. De rituelen gaan vaak gepaard met groots opgezette ceremonieën. Er worden tientallen varkens en buffels geslacht in de openlucht. Wie niet tegen bloed kan, kan bij deze ceremonie beter wegblijven.

Wie de voorouderverering van de Toraja’s wil zien, bezoekt de hangende rotsgraven van Lemo en de befaamde Tau Tau-poppen. Deze poppen waken vanaf rotsgraven, uitgehouwen in de imposante bergen bij Lemo en Marante, over de voorouders. De poppen, gemaakt naar het evenbeeld van de voorouders, waken vanaf hoge balkons uitgehouwen in de rotswanden over de levenden. Er zijn ook rotsgraven in grotten bij Londa. Een andere opmerkelijke uiting van de Toraja dodencultuur vindt u op de begraafplaats van Suaya. Hier ziet u babybomen. In de boomstam worden baby’s begraven. De Toraja’s geloven dat de ziel van de baby meegroeit met de boom naar de hemel en zo een volgend leven kan bereiken.

De architectuur van de Toraja’s is net zo indrukwekkend als hun cultuur. De prachtig versierde traditionele huizen, de ‘Tongkonans’, zijn fraai beschilderd. De versiering van het huis zegt veel over de status van de bewoners. De huizen hebben mooie voorgevels en typische hoge daken in de vorm van een zadel of een omgekeerd schip. Ze zijn rijkelijk gedecoreerd met kleurrijke geometrische patronen, houtsnijwerk en buffelhoorns of -schedels. De ‘Tongkonans’ staan symbool voor de band die de bewoners hebben met de grond waarop hun voorouders woonden.

Toraja land heeft niet alleen een fascinerende cultuur, maar ook mooie natuur. U kunt op de fiets stappen, raften op een rivier of gaan wandelen in de weelderig groene omgeving van het bergachtige land. U kunt natuurlijk heerlijk luieren in uw hotel en de vele indrukken verwerken van de overweldigende Toraja cultuur.

De mooiste treinrit over Java gaat van Bandung naar Jogjakarta. Deze comfortabele trein brengt u in ongeveer 7 uur van Bandung in West-Java naar Jogjakarta op Midden-Java. Na vertrek uit het station van Bandung passeert u eerst de prachtige Preanger met zijn theeplantages. Dan komen de vlaktes van Midden-Java met zijn vele groentetuinen, sawa's (rijstterrassen) en kleine dorpen gedomineerd door hoge vulkanen. De trein biedt onbelemmerd uitzicht op het Javaanse platteland, zoals u dat niet altijd kunt zien vanuit de auto. Langs de Indonesische autowegen worden huizen en bedrijven vaak in het wilde weg gebouwd zonder vergunning. De bebouwing ontneemt dan vaak het zicht op het omliggende landschap. De trein is niet veel sneller dan de auto en dat is maar goed ook; met een snelheid van gemiddeld 40 km/u kunt u rustig foto’s uit het treinraam maken van de sawa's.

Het is comfortabel reizen in de zogenaamde ‘Eksekutif’-klasse: dit is de 1e klas met stoelen, zoals in de Businessclass van een vliegtuig. Neem wel een trui of jas mee, want de airconditioning staat, zoals bijna overal in Indonesië op ijskoud afgesteld. Er is prima catering aan boord van de trein, zoals koffie, thee, snacks en Indonesische koekjes. Echter de warme maaltijden uit de restauratie zijn matig van kwaliteit, dus koopt u wat lekkers van te voren op het treinstation van Bandung. In de middag arriveert de trein in Jogjakarta.

Ubud is hét kloppende culturele hart van Bali. In en rond Ubud wonen de beste dansers, musici, schilders, houtsnijders en andere kunstenaars en ambachtslieden van Bali. Elke dag van de week is er in de omgeving van Ubud wel een tempelfestival, viering of een tentoonstelling te zien. In het hoogseizoen kunt u elke avond van de week een opvoering van klassieke Balinese dans bijwonen. Ubud biedt veel keuze aan mooi gelegen rustige hotels, resorts en spa’s. U kunt gewoon heerlijk in uw hotel uitrusten of kuren in een spa. Ubud is ook een goede plek om cadeaus te kopen. Er is de plaatselijke pasar (markt) waar u mooie souvenirs kunt inslaan. Er zijn kleine galeries, boutiques en winkels waar u uren kunt shoppen voor ambachtelijk gemaakte producten, kunstwerken, kleding, noem maar op. Ubud ligt in een vruchtbare groene streek doorsneden door rivieren. U kunt heerlijk dwalen tussen de sawa's op de hellingen of gaan fietsen in de heuvels rond Ubud. Wie meer actie wil en niet bang is om nat te worden, kan gaan raften op één van de snelstromende rivieren. Vlakbij Ubud kunt u dieren zien in bijvoorbeeld een vlindertuin, een olifantenpark (met hotel), het vogelpark Taman Burung, en de Bali Zoo. U kunt apen zien in het Monkey Forest. In dit apenbos aan de zuidkant van Ubud leven drie groepen langstaartapen. Volgens het hindoeïsme zijn apen heilige dieren. De apen zijn zeker niet schuw voor mensen en al helemaal niet zo heilig. Alles wat glanst grijpen ze: zonnebrillen, sieraden, mobiele telefoons. Voer de apen dus niet en pas goed op uw spullen. Wie dol is op Indonesisch eten, volgt een kookcursus in Ubud. U doet ’s ochtends boodschappen met de kok op de markt en gaat aan de slag om de Balinese gerechten te bereiden. En daarna mag u uiteraard alles proeven en opeten! U kunt natuurlijk ook uit eten gaan in één van de vele restaurants van Ubud. In het aangename klimaat van Centraal Bali is het heerlijk buiten eten en drinken op de terrassen, zoals het bekende Lotus Café met uitzicht op een lotusvijver en een tempel.

De stad Makassar is ook wel bekend onder de oude naam Ujung Pandang. Makassar, gelegen in Zuid-Sulawesi aan de westkust, was ooit de poort naar Oost-Indonesië en dan vooral naar de ‘Specerijeneilanden’, de Molukken. Voor de lucratieve handel in specerijen is Makassar altijd van enorm strategisch belang geweest voor de Nederlanders. Door de strategische ligging van de haven is Makassar ook vandaag nog een belangrijk handelsknooppunt van Indonesië. Het VOC Fort Rotterdam herinnert aan de koloniale tijd. Het goed bewaard gebleven fort is nu een museum. Ga hier zeker ronddwalen tussen de massieve muren van het vroegere verdedigingsbolwerk. Wie van authentieke houten zeilschepen houdt, gaat de Buginese schoeners bewonderen in de haven van Makassar. Deze snelle zeilschepen worden nog steeds op traditionele wijze gebouwd door de Buginezen. Zij vormen de grootste bevolkingsgroep van Makassar en de rest van Zuid-Sulawesi en zijn volgens velen de beste zeelui van Indonesië. ’s Avonds tegen zonsondergang verschijnen er talloze eetstalletjes langs de zeeboulevard, de stalletjes vormen een lint van bijna een kilometer lang! Dit wordt wel de langste eettafel ter wereld genoemd. Hier komt de lokale bevolking om te eten, te drinken en te flaneren. In het centrum kunt u een vers gerolde loempia gaan proberen in Jalan Lasinrang, oftewel “Loempia Street”. Hier vindt u vele restaurantjes waar vrouwen loempia’s rollen, die in een wok gefrituurd worden.